từ khóa: #diêm dân

Từng có những cánh đồng muối trắng xóa trải dài như “dải lụa trắng”, nay nhiều diện tích đã bị bỏ hoang, chỉ còn lác đác vài hộ vẫn cố bám trụ với nghề. Dưới cái nắng gay gắt, những diêm dân vẫn kiên trì để giữ lấy nghề truyền thống, nhưng thu nhập thấp và thị trường bấp bênh đang đẩy họ đứng trước ngã rẽ đổi nghề.

Trở về làng muối Sa Huỳnh ở phường Phổ Thạnh, thị xã Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi những ngày đầu tháng 5, chúng tôi thấy những diêm dân đang miệt mài trên cánh đồng để cho ra những hạt muối trắng ngần.

Cánh đồng muối Sa Huỳnh ở phường Phổ Thạnh, thị xã Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi không chỉ là nơi sản xuất muối quan trọng, mà còn là biểu tượng của làng nghề truyền thống.

Thời gian qua, nghề muối phải đối mặt với nhiều khó khăn, thăng trầm, thu nhập của bà con diêm dân còn bấp bênh, sản phẩm tiêu thụ không ổn định, trong khi sản xuất phụ thuộc hoàn toàn vào điều kiện thời tiết. Làm sao để hàng chục nghìn diêm dân có thể “sống khỏe” với nghề là bài toán cần sớm tìm được lời giải.

Hôm nay (6/3), Festival nghề Muối Việt Nam - Bạc Liêu năm 2025 “Hành trình 100 năm nghề muối - đời người” mang chủ đề “Nâng tầm giá trị hạt muối Việt Nam” khai mạc. Đây là sự kiện lớn nhằm giới thiệu, quảng bá tiềm năng, lợi thế về kinh tế, văn hóa, du lịch của tỉnh; đồng thời mời gọi các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước đến để cùng Bạc Liêu nâng cao giá trị hạt muối, giúp diêm dân có cơ hội vươn xa, đổi đời bằng chính nghề truyền thống mà họ luôn mong muốn gắn bó, phát triển.

Thời điểm này, bà con diêm dân tỉnh Bạc Liêu đang tất bật tu sửa, cải tạo lại mương nước ô muối, chòi canh… để bước vào vụ mới mang theo nhiều niềm vui, hy vọng trúng mùa, được giá.

Tại Thanh Hóa, hiện nay, nghề làm muối rất vất vả, song thu nhập bấp bênh khiến diêm dân không còn mặn mà với nghề. Vì vậy, đã có hàng chục ha đất làm muối ở Nghi Sơn và Hậu Lộc đang bị bỏ hoang, cỏ cây mọc um tùm.

Các nhà nghiên cứu vừa phát hiện một khu vực được người Sa Huỳnh cổ sử dụng làm muối có niên đại khoảng 2.000 năm.

Tại Bali (Indonesia), muối được thu hoạch thủ công từ biển, một truyền thống đang dần bị quên lãng. Ngày nay, loại gia vị này được sản xuất công nghiệp là chính.

Hàng chục héc-ta đồng muối ở huyện Hậu Lộc (Thanh Hóa) đang bị diêm dân bỏ hoang. Nguyên nhân, do nghề này vất vả, lợi nhuận thấp. Nhưng cũng có không ít người hoài niệm xưa cũ, rồi đây trên từng ruộng muối sẽ thay vào là các khu đô thị, du lịch, nhà máy. Họ mong muốn lưu giữ lại chút gì đó về nghề truyền thống của cha ông để lại...

Làm muối là nghề vô cùng vất vả. Nhưng tới thời điểm này, giá muối xuống thấp khiến diêm dân lâm vào cảnh khó khăn. Nhiều nơi, diêm dân buộc phải bỏ nghề. Những hạt muối mặn mòi đã không nuôi sống được họ, muối đã làm nhạt đời diêm dân.

Những ngày qua giá muối trên thị trường đứng ở mức cao. Tại tỉnh Bạc Liêu, giá mua đã tăng hơn 100% so với đầu vụ. Cụ thể, muối đen hiện được thương lái mua với giá từ 800 - 900 đồng/kg; muối trắng từ 1.100 - 1.300 đồng/kg.

Đầu tháng 5 vừa qua, nắng gắt nên giá muối tinh tăng từ 430 đồng/kg lên 1.000 đồng/kg, diêm dân thị xã Sông Cầu phấn khởi, hăng hái cải tạo ruộng. Tuy nhiên, hơn 10 ngày qua đã xuất hiện nhiều cơn mưa lớn, những ruộng muối đang kết tinh đều biến thành nước.

Trái với mọi năm, khi thời điểm này đang là chính vụ sản xuất muối của hàng ngàn diêm dân khu vực miền Đông Nam bộ, nhưng do mùa mưa tới sớm, nhiều cánh đồng ngập trong nước khiến đời sống diêm dân khó khăn.

Chưa có năm nào diêm dân của tỉnh Khánh Hòa lại lâm cảnh cơ cực như năm nay, đến nỗi, đã vào chính vụ muối nhưng người làm muối chẳng sản xuất được hạt muối nào. Thời điểm hiện nay, trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa đã bước sang nửa cuối của vụ muối, nhưng theo thống kê của Chi cục phát triển nông thôn tỉnh Khánh Hòa, sản lượng sản xuất chỉ đạt 8.587 tấn, bằng 36,52% so với cùng kỳ năm trước.

Ông Nguyễn Phước Trung, Giám đốc Sở NN&PTNT TP HCM cho biết, đã cơ bản tiêu thụ xong số lượng muối tồn kho trên địa bàn huyện Cần Giờ.

Năm 2015, do khó khăn trong tiêu thụ nên lượng muối tồn đọng tại thị xã Ninh Hòa lên đến hàng ngàn tấn. Để giảm bớt khó khăn cho diêm dân, Tỉnh ủy đã chỉ đạo hỗ trợ thu mua muối tạm trữ cho người dân. Công ty CP Muối Cam Ranh là đơn vị được chỉ định trực tiếp thu mua muối tạm trữ, tuy nhiên, sau khi trưởng thôn lập danh sách 44 hộ dân với lượng muối tồn đọng hơn 9.000 tấn thì chỉ có 1 hộ được thu mua.

Vụ mùa muối 2016 trên cánh đồng muối Sa Huỳnh chỉ lác đác vài diêm dân cặm cụi, bởi giá muối rẻ như cho nên nhiều diêm dân đành bỏ hoang đồng muối để đi làm thuê nơi khác.

Biển Cần Giờ, TP Hồ Chí Minh có chiều dài 23 km, được xem là nơi rất thuận lợi cho phát triển nghề muối. Với diện tích sản xuất lên tới 1.666 ha, xếp hạng 3/20 tỉnh, thành trong cả nước; năng suất bình quân khoảng 67 tấn/ha; sản lượng trung bình trên 140.000 tấn/mỗi năm. Tuy nhiên, thời gian qua, diêm dân ở đây đang gặp khó về việc tiêu thụ muối. Tìm đầu ra và tiếp tục phát triển thương hiệu đang là yêu cầu bức thiết cho ngành sản xuất muối.

Những ngày qua, tại các cánh đồng muối ở Bạc Liêu, muối thu hoạch xong không bán được cứ đắp đống cao ngất khiến người dân đứng ngồi không yên.