Tăng cường vai trò của ASEAN trong vấn đề Biển Đông

Ngày 4/8, tại Kuala Lumpur (Malaysia) đã diễn ra Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 48 (AMM-48), với sự tham dự của Bộ trưởng Ngoại giao 10 nước thành viên ASEAN. Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh dẫn đầu Đoàn Việt Nam dự Hội nghị. Biển Đông, lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN và việc nâng cấp quan hệ với các nước đối tác là những chủ đề chính của hội nghị.

Cần một tầm nhìn ASEAN sau 2015

Được đánh giá là một hội nghị quan trọng nhằm xem xét lại mọi công tác chuẩn bị cho việc thành lập Cộng đồng ASEAN vào cuối năm 2015, làm cơ sở để các lãnh đạo ASEAN quyết định về vấn đề này tại Hội nghị Cấp cao ASEAN 27 diễn ra tháng 11 tới, các Bộ trưởng đã cùng nhau rà soát tiến độ thực hiện Lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN, thảo luận việc tăng cường quan hệ đối ngoại và vai trò trung tâm của ASEAN, cũng như các vấn đề khu vực và quốc tế cùng quan tâm.

Hoan nghênh kết quả đạt được trong thực hiện Lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN 2015, đồng thời khẳng định quyết tâm hoàn thành các biện pháp còn lại để đảm bảo hình thành Cộng đồng ASEAN vào cuối năm 2015, các bộ trưởng nhấn mạnh yêu cầu tiếp tục nỗ lực, ở cả cấp khu vực và quốc gia, để thực hiện các kế hoạch đề ra, kể cả về kết nối và thu hẹp khoảng cách phát triển; cải tiến và nâng cao hiệu quả hoạt động của ASEAN; tăng cường công tác tuyên truyền về ASEAN.

Đặc biêt, các bộ trưởng nhất trí cần khẩn trương xây dựng Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau 2015 có chất lượng để trình Hội nghị Cấp cao ASEAN 27 thông qua.

Về việc xây dựng Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau 2015, trong các phát biểu, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam nhấn mạnh: Cộng đồng ASEAN ra đời là một sự chuyển biến có tính chất chiến lược, phản ánh nhu cầu cấp thiết của việc nâng liên kết ASEAN và khu vực lên mức cao hơn nhằm phục vụ mục tiêu hòa bình, ổn định, phát triển và vì lợi ích người dân khu vực.

Phó Thủ tướng nêu rõ những thuận lợi và thách thức đối với tiến trình xây dựng cộng đồng; nhấn mạnh ASEAN cần đẩy mạnh liên kết sâu rộng hơn và phát huy vai trò trung tâm ở khu vực.

Cũng vì thế, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh nhấn mạnh: Tầm nhìn cần có chất lượng và mang tầm chiến lược, đảm bảo đưa liên kết ASEAN lên mức cao hơn, sâu rộng hơn, tăng cường đoàn kết, thống nhất và vai trò trung tâm của ASEAN; các Kế hoạch hành động triển khai Tầm nhìn cần đề ra những cách thức, biện pháp khả thi, cơ chế huy động nguồn lực phù hợp và cơ chế giám sát hiệu quả việc thực hiện.

Biển Đông - một trọng tâm của hội nghị

Tình hình Biển Đông đã trở thành một tâm điểm chú ý của giới truyền thông. Tại hội nghị, các bộ trưởng bày tỏ quan ngại sâu sắc trước những diễn biến phức tạp gần đây trên thực địa, cho rằng những hành động này đã làm suy giảm lòng tin, gia tăng căng thẳng, đe dọa hòa bình, ổn định và an ninh ở Biển Đông.

Các Bộ trưởng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đảm bảo hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn và tự do hàng hải và hàng không, giải quyết hòa bình tranh chấp trên cơ sở luật pháp quốc tế, nhất là Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982; thực hiện kiềm chế, không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực; thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và sớm đạt được Bộ Quy tắc Ứng xử ở Biển Đông (COC).

Các Bộ trưởng cũng nhất trí cần tăng cường đoàn kết, trách nhiệm và vai trò của ASEAN trong việc xử lý vấn đề Biển Đông.

Về tình hình Biển Đông, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh đề nghị ASEAN cần phát huy tinh thần chủ động và trách nhiệm, tăng cường đoàn kết và vai trò chủ đạo của Hiệp hội, thúc đẩy các bên tuân thủ các nguyên tắc chung đã được nhất trí, nhất là các nguyên tắc về kiềm chế, không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực, giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế, nhất là UNCLOS 1982; thực hiện đầy đủ và hiệu quả DOC, nhất là Điều 5 và đi vào thảo luận thực chất để sớm đạt được COC có hiệu quả.

Trao đổi về tình hình khu vực và quốc tế, các Bộ trưởng cho rằng tình hình khu vực và thế giới tiếp tục diễn biến phức tạp, các điểm nóng cũng như các thách thức an ninh phi truyền thống ngày càng trở nên nghiêm trọng, đòi hỏi gia tăng nỗ lực đối thoại và hợp tác để giải quyết hiệu quả những vấn đề này.

Theo đó, các Bộ trưởng hoan nghênh thỏa thuận mới đạt được mới đây giữa P5+1 và Iran về vấn đề hạt nhân của Iran, hoan nghênh việc bình thường hóa quan hệ Mỹ - Cuba…, coi đây là những điểm sáng trong bối cảnh tình hình phức tạp hiện nay. Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh hoan nghênh việc bình thường hóa quan hệ giữa Cuba và Mỹ, kêu gọi sớm bỏ cấm vận đối với Cuba và đề nghị đưa nội dung này vào Thông cáo chung của Hội nghị AMM 48.

Trước đó, ngày 3/8, các Bộ trưởng ngoại giao ASEAN đã nhóm họp Ủy ban Hiệp định về khu vực Đông Nam Á không có vũ khí hạt nhân (Ủy ban SEANWFZ) và gặp các đại diện Ủy ban Liên chính phủ ASEAN về Nhân quyền (AICHR). Theo chương trình, trong ngày 5-8 sẽ tiếp tục diễn ra các Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN với các nước đối tác của ASEAN.