Hiến kế giáo dục di sản

Một chương trình giáo dục di sản tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám.

Học mà chơi

Theo đó, kế hoạch triển khai chương trình giáo dục di sản tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám trong thời gian tới sẽ tập trung vào cách tiếp cận mới, tránh theo những cách làm xưa cũ, kém hiệu quả đã được áp dụng trong nhiều năm.

Trong đó, mục tiêu của chương trình sẽ gắn kết các hoạt động ngoài giờ lên lớp, sinh hoạt tập thể với di sản thông qua việc tổ chức các chuyến thăm quan trải nghiệm tại di tích, gắn với mục tiêu đào tạo của cấp học, khối lớp và phù hợp với yêu cầu của từng môn học.

Chương trình có khả năng tích hợp với tất cả các môn học. Làm thế nào để thông qua di sản có thể tiếp cận kiến thức của các môn học khác sẽ làm các hoạt động sinh động và đa dạng hơn.

Đặc biệt, trọng tâm của hoạt động sẽ giúp học sinh nhận thức và củng cố kiến thức, kỹ năng với nhiều bước và thời gian khác nhau. Cụ thể, theo kế hoạch chương trình cán bộ giáo dục tại di sản sẽ tập trung nghiên cứu và phối hợp với các thầy cô giáo xây dựng các chương trình giáo dục về di sản gắn liền với mục tiêu đào tạo, chuẩn kiến thức giáo dục cho từng cấp học, từng khối học và phụ hợp với yêu cầu từng môn học.

Qua đó, học sinh được tham gia các hoạt động trải nghiệm mang tính chủ động, tích cực, sáng tạo thông qua một khung chương trình do cán bộ di tích thiết kế theo ba bước trước tham quan, trong tham quan và sau tham quan.

Cụ thể, trước tham quan là hoạt động do giáo viên tổ chức tại lớp học, giúp học sinh chuẩn bị các thông tin về di tích trước chuyến tham quan, trải nghiệm tại di tích; gắn kết di sản với chương trình của học sinh.

Trong tham quan là hoạt động do giáo viên tại di tích sẽ do cán bộ giáo dục hướng dẫn học sinh thực hiện các hoạt động trải nghiệm đã được thiết kế theo chủ đề di sản. Sau tham quan là hoạt động đặc biệt được chú trọng, đòi hỏi sự sáng tạo của học sinh và thầy cô giáo.

Việc giáo viên định hướng đúng và khéo léo, linh hoạt bố trí, sắp xếp đủ thời gian sẽ giúp học sinh có được những sản phẩm sáng tạo hiệu quả sau một chuyến thăm quan trải nghiệm.

Theo ông Lê Xuân Kiêu - Giám đốc Trung tâm Hoạt động VHKH Văn Miếu - Quốc Tử Giám, với cách làm mới này kỳ vọng việc giáo dục di sản sẽ có những hướng đi mới linh hoạt, thay thế những cách làm xưa cũ, kém hiệu quả. Chương trình giáo dục di sản này hướng tới việc tổ chức cho học sinh đến tham quan di tích theo lớp. Chỉ tổ chức theo nhóm nhỏ việc học tập, trải nghiệm mới đạt hiệu quả cao.

Cần thoát khỏi tính phong trào

Góp ý về kế hoạch giáo dục di sản tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám, PGS Đặng Văn Bài - Phó Chủ tịch Hội Di sản Văn hóa Việt Nam cho rằng, để thành công trong công tác giáo dục di sản tại các điểm di tích, bảo tàng hiện nay là nhờ ở các thầy cô giáo trực tiếp hướng dẫn, giảng dạy các em nhỏ.

Có một bất cập dẫn đến việc giáo dục di sản vẫn đang tồn tại đó là căn bệnh “thành tích” trong việc đưa các em nhỏ trải nghiệm các giá trị của di sản. Nhiều trường cho các em đến các điểm di tích chỉ để cho có đủ các hoạt động ngoại khóa thường niên, rồi để báo cáo tổng kết cuối năm học.

Đồng quan điểm, theo bà Nguyễn Hoàng Yến - Di tích Hoàng thành Thăng Long - cũng thừa nhận việc tổ chức các tour trải nghiệm di sản cho các học sinh hiện nay vẫn còn mang nặng tính phong trào.

Đơn cử, di tích Hoàng thành Thăng Long có những thời điểm đón gần 1.000 em học sinh nhưng tính hiệu quả không cao. Thực tế các chương trình giáo dục di sản dù được được tham khảo ý kiến của các chuyên gia cũng như có sự kết hợp chặt chẽ với các nhà trường, cơ sở giáo dục nhưng khi học sinh đến tham quan chỉ đi lòng vòng, chưa kịp tìm hiều một điểm di tích đã “vội vã” di chuyển sang một điểm mới. Cũng theo bà Yến nguyên nhân là do nhận thức về các chương trình này với nhiều trường chưa cao.

Các đại biểu tại tọa đàm cũng khẳng định việc giáo dục di sản cần đa dạng trong hình thức tổ chức dạy và học; lựa chọn giáo viên dạy minh họa, dự giờ, rút kinh nghiệm giờ học với quan điểm tập trung vào hoạt động học của học sinh; Biên soạn mới tài liệu sử dụng di sản trong dạy học ở trường phổ thông đối với các môn Ngữ văn và Mỹ thuật; Tổ chức tập huấn cho cán bộ quản lý, giáo viên để triển khai thực hiện đại trà trên toàn quốc…