Nơm nớp nơi mỏ đá

Hệ thống nghiền, sàng đá của mỏ đá Đồng Vỡ 2 gây khói bụi phủ xuống khu dân cư.

Khiếp hãi vì đá “bay lạc”

Từ những năm 2006, nghe theo sự vận động của doanh nghiệp, của ngành chức năng địa phương, người dân thôn Trán Voi và thôn Làng Trên (xã Phú Mãn) đã đồng ý để mỏ đá Đồng Vỡ 2 của Công ty TNHH MTV đầu tư xây dựng khai thác mỏ và mỏ đá Đồng Vỡ 3 của Công ty cổ phần Vimeco vào hoạt động khai thác đá. Những tưởng khi mỏ đá vào nơi xóm núi nghèo này sẽ tạo được nhiều việc làm cho lao động ở địa phương, nhưng ai ngờ, hi vọng “ngắn chẳng tày gang”, chỉ số ít lao động địa phương được tuyển vào làm với đồng lương còi cọc. Hơn nữa, chỉ bước vào hoạt động trong thời gian ngắn, hai mỏ đá đã gây ra bao hệ lụy về môi trường khiến cuộc sống bình yên người dân xung quanh bị đảo lộn hoàn toàn. Hàng ngày, mỗi khi đến giờ các mỏ nổ mìn phá đá, người dân lại nơm nớp lo sợ. Bởi sau tiếng nổ rung trời là cả khu vực rộng lớn rung lên bần bật như động đất. Kéo theo đó là đất đá, khói bụi bay xối xả khắp nơi, phủ xuống nhà cửa, vườn tược của nhân dân. Nằm giữa chân núi và chỉ cách hai mỏ đá khoảng 50 mét, có lẽ gia đình ông Bùi Văn Hiển (thôn Làng Trên) bị ảnh hưởng nặng nề nhất. “Các mỏ đá thường dùng lượng thuốc nổ lớn nên khi phát nổ khu vực nhà tôi và nhiều nhà xung quanh cứ rung lên bần bật. Nhà tôi kẹp giữa hai mỏ đá nên đá bay vào nhà cửa, vườn tược là chuyện như cơm bữa. Có lần cả nhà đang ăn cơm, sau tiếng nổ lớn, có tảng đá to xuyên thủng mái nhà, gãy cả thành ghế khiến cả nhà giật mình hất đổ cả mâm cơm. Quá lo sợ, nhiều hộ dân muốn bán nhà chuyển đi nơi khác sinh sống cho yên ổn nhưng khốn nỗi chẳng ai mua dù đã giao bán rẻ như bèo…”- ông Hiển nói. Sau lần đó, mỗi khi đến giờ mỏ đá nổ mìn, gia đình ông Hiển lại khăn gói chạy đi nơi khác lánh nạn.

Theo ông Hiển, sau sự việc, ông liên tục kêu cứu với công ty thì công ty mới xuống khảo sát và xây cho gia đình một hầm trú ẩn tránh đá bằng gạch và lợp bằng tấm lưới thép đệm cao su. Mỗi khi nổ mìn, cả gia đình gồm 4 nhân khẩu lại chen chúc nhau chui vào trong hầm trú ẩn vẻn vẹn hơn 1m2 để tránh “họa” đá bay. Theo quan sát, mặc dù xây khá kiên cố nhưng trên trần và tường nhà ông Hiển xuất hiện nhiều vết nứt đứt gãy ngang dọc. Ông Hiển cho rằng, sở dĩ nhà bị nứt toác là do dư chấn quá lớn từ việc nổ mìn phá đá của mỏ đá gây ra. Mặc dù mái nhà của ông Hiển lợp bằng tôn rất vững chắc nhưng tới nay các miếng tôn dành phải vá chằng vá đụp nham nhở. Ông Hiển cho biết, đó hậu quả của những lần đá từ trên mỏ đá bay “lạc” vào xuyên thủng mái nhà. Cứ mỗi lần như vậy, mỏ đá lại cho người xuống để lợp lại đền bù cho gia đình ông. Quan sát nhiều hộ gia đình xung quanh, chúng tôi cũng nhận thấy hiện tượng nhà cửa bị nứt chằng chịt tương tự như nhà ông Hiển.

Ông Bùi Văn Hiển cho rằng nhà ông bị nứt toác
do hoạt động nổ mìn của mỏ đá Đồng Vỡ 3 gây ra.

Không chỉ phá nhà cửa, mỏ đá Đồng Vỡ 2 và Đồng Vỡ 3 còn gây bụi bặm, ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Hai mỏ đá với hệ thống máy nghiền, sàng đá khổng lồ quá sát khu dân cư tỏa ra lớp bụi dày đặc phủ xuống bản làng, ảnh hưởng lớn đến đời sống của nhân dân. Cả khu vực rộng lớn xung quanh phủ lắp bụi đá trắng xóa. Lượng bụi quá lớn khiến cây cối héo dần héo mòn, cây ăn quả ra hoa nhưng không thể kết trái.

Thêm vào đó, mỗi ngày có hàng nghìn lượt ra tải ra vào mỏ đá, cày nát con đường chính của xã, tuyến đường bê tông của thôn Trán Voi đi thôn Thắng Đầu và nhiều con đường của thôn xã Phú Mãn. Mỗi khi xe tải chở đá đi qua, kéo theo trận “bão bụi” kinh hoàng ập vào người đi đường và vào nhà dân. Còn ngày mưa thì các con đường trở nên nhầy nhụa, trơn trượt các phương tiện đi lại rất khó khăn.

Để chống lại các cơn bão bụi, các hộ dân xung quanh mỏ đá, dọc các tuyến đường xe tải qua lại phải đóng chặt cửa, bịt tất cả các khe hở để hạn chế bụi nhưng cũng không thấm tháp vào đâu. Do quá bụi, nên hầu hết người dân đều bị ho triền miên, sức khỏe giảm sút.

“Dân chúng tôi khổ trăm đường. Đường đã hẹp, các xe vua này thường phóng bạt mạng. Mỗi khi ra đường người dân nơm nớp nỗi lo bị xe đá cán. Thực tế đã có nhiều vụ tai nạn do xe tải chở đá phóng ẩu gây ra. Tiếng động cơ nghiền sàng đá đinh tai, tiếng xe tải gầm rú nhức óc khiến nhân dân chúng tôi mất ăn mất ngủ, đau đầu triền miên. Bức xúc dân kêu cứu hơn 10 năm không ai quan tâm giải quyết nên giờ chỉ biết kêu trời và cắn răng chịu đựng…” anh Thảo, người dân xã Phú Mãn lắc đầu ngao ngán.

Nơi trú ẩn được lợp bằng thép của gia đình ông Hiển mỗi khi mỏ đá nổ mìn.

Còn khổ đến bao giờ?

Trao đổi với phóng viên, ông Bùi Chí Bền- Phó Chủ tịch UBND xã Phú Mãn xác nhận, bức xúc của người dân là đúng, việc nổ mìn nứt nhà, bụi ảnh hưởng đến người dân là có thật. Khu vực xung quanh bị nứt nhà hết. Tình trạng nêu đã trên xảy ra chục năm nay rồi. Còn đường đi tất nhiên là có bụi, địa phương yêu cầu mỏ đá tưới nước thường xuyên nhưng không khắc phục được triệt để. Cũng theo Phó Chủ tịch UBND xã Phú Mãn, HĐND xã đã có Nghị quyết xe tải không quá 15 tấn đi vào trục đường chính xã Phú Mãn nhưng hầu hết xe chở đá đều quá tải. Mỗi ngày có hàng nghìn lượt xe tải ra vào mỏ đá. Tuy nhiên, UBND xã lại không đủ thẩm quyền để xử lý, xử phạt. Xử phạt là thẩm quyền của Thanh tra giao thông. Xã cũng chỉ biết kiến nghị các cấp có thẩm quyền vào cuộc để xử lý, kiểm soát đồng thời mời lãnh đạo các mỏ đá xuống cam kết không gây ô nhiễm môi trường, không gây mất trật tự an ninh, không gây tiếng ồn.

Quan điểm của chính quyền xã là vậy thế nhưng lãnh đạo mỏ đá Đồng Vỡ 3 thì lại cho rằng, nhà cửa của các hộ dân bị nứt không phải do hoạt động nổ mìn của mỏ đá Đồng Vỡ 3 gây ra. Rằng, quy trình khai thác của mỏ đá đúng quy định của pháp luật…

Mỗi ngày có hàng nghìn lượt xe tải hạng nặng ra vào mỏ đá,
quần thảo làm đường giao thông bị băm nát, bụi bặm mịt mù.

Được biết, trong bản cam kết của Công ty Vimeco với UBND xã Phú Mãn có thỏa thuận việc công ty không sử dụng ôtô quá khổ, quả tải. Ôtô vận chuyển đất đá đúng giờ quy định. Tuy nhiên, theo người dân, Công ty Vimeco không thực hiện đúng quy định, vẫn sử dụng xe tải hạng nặng chở đất đá khiến đường bị tàn phá. Mặt khác, giờ giấc vận chuyển không đúng cam kết, mỏ đá cho xe chạy suốt ngày đêm ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của nhân dân.

“Xe quá tải chạy làm hỏng đường là có. Cả địa bàn xã Phú Mãn đều chịu ảnh hưởng chung tình trạng khói bụi. Mỏ đá có thời hạn đến năm 2020 nên dân còn khổ nhiều. Mỏ đá cũng có đóng góp về địa phương xây dựng cơ bản nhưng không thấm vào đâu. Ảnh hưởng của bụi mai kia mới phát bệnh nay thấy bệnh đâu, nó cứ âm ỉ trong người…”- ông Bùi Chí Bền lo lắng.

Hai xóm núi nghèo Trán Voi và Làng Trên ẩn khuất sau dãy núi Voi trùng điệp nay đã bị “gặm” nham nhở. Trong mịt mù sương khói của thiên nhiên và khói bụi đá mịt mù, người dân nơi đây vẫn hàng ngày gồng mình chống chọi với mìn nổ, đá rơi, chống chọi với “bão bụi”, bệnh tật.