Sự vươn mình kỳ diệu của một ngôi làng

Qua rồi ký ức

Đầu Xuân Quý Mão 2023 chúng tôi về xã Ích Hậu - ngôi làng một thời nổi tiếng với nghề xin ăn. Nắng ban mai dát vàng xua tan mọi ảm đạm, những nghèo đói ở Ích Hậu đã nhường chỗ cho sự trù phú, giàu sang. Ích Hậu thực sự đã trở mình…

Chúng tôi đi trên những con đường bê tông dẫn đến tận ngõ; hai bên đường nhà cao tầng khang trang mọc lên san sát. Trò chuyện với phóng viên, bà Nguyễn Thị Minh (83 tuổi, trú tại thôn Ích Mỹ, xã Ích Hậu) nhớ lại, việc xã mang tiếng là “làng ăn xin” cũng do hàng chục năm trước đây cuộc sống người dân trong xã nghèo khó cùng cực, đất chẳng thương người, thiên tai mất mùa liên miên.

Là một vùng trũng không có điện, nước sạch, hệ thống thủy lợi không đáp ứng được nhu cầu sản xuất nên cái đói cứ bủa vây lấy người dân xã Ích Hậu năm này qua năm khác. Người dân nơi đây đành phải ngậm đắng nuốt cay hành khất tứ xứ ăn xin; cũng có nhiều người ở xã khác đi ăn xin, nhưng khi ai đó hỏi quê ở đâu thì họ tiện thể nói luôn quê ở xã Hậu Lộc (nay là xã Ích Hậu). Vậy nên từ đó người ta cứ nghĩ rằng người ở xã Hậu Lộc chuyên nghề đi ăn xin. “Năm 1978, xã Ích Hậu liên tiếp hứng chịu nhiều đợt hạn hán, lụt bão khiến ruộng đồng khô cằn, đất đai nhiễm mặn, nhà cửa bị tàn phá tiêu điều. Cái đói bủa vây, cực chẳng đã lúc đấy người dân trong xã mới phải lang bạt khắp nơi để xin gạo, xin áo quần để mong duy trì sự sống” - bà Minh nói.

Nhớ lại những ký ức về nạn đói thời điểm ấy, bà Nguyễn Thị Quỳ (92 tuổi, trú tại thôn Lương Trung, xã Ích Hậu) kể, người dân chưa kịp phục hồi sau nạn đói năm 1978 thì năm 1984 đại hạn lại một lần nữa giáng xuống. Những con người đang phải sống trong cảnh lay lắt vì đói khát lại càng cùng cực hơn, họ buộc phải rời xóm, rời làng để đi ra các tỉnh phía Bắc hành nghề ăn xin. “Lần đầu thì một vài người đi, sau đó dân làng thấy họ đi xin về có cái ăn, thoát đói nên kéo theo. Khoảng 4 giờ sáng, tôi cùng mọi người trong làng thức dậy “tay gậy tay bị” chia nhau đi các ngả xin ăn. Mỗi lần đi thường kéo dài từ 10 đến 15 ngày, may mắn thì mỗi chuyến đi được vài ba kg gạo” - bà Quỳ kể.

Những “cú hích” để làng đổi thay

Từ chính sách phát triển kinh tế - xã hội phù hợp, vào năm 2000, hệ thống thủy lợi tại xã Ích Hậu được đầu tư đồng bộ, sản xuất nông nghiệp được chú trọng. Trước đây, một năm chỉ sản xuất được một vụ mùa nhưng sau khi hệ thống thủy lợi phát triển, diện tích đất trồng trọt được mở rộng gấp nhiều lần, một năm sản xuất đạt 2 đến 3 vụ, cuộc sống người dân như “thay da đổi thịt” từng ngày.

Nói về Ích Hậu ngày nay, các bậc cao niên trong làng vui mừng chia sẻ, làng nay đã khác rồi. Không còn cảnh tha phương cầu thực, thay vào đó mọi người vươn lên làm giàu bằng nhiều nghề khác nhau.

Đường làng ngõ xóm đều được bê tông hóa, hàng rào kiên cố, nhà cửa cao tầng san sát. Diện mạo của xã nghèo năm xưa không ngừng thay đổi, đời sống người dân ngày càng nâng cao. Ký ức nghèo đói, ăn xin chỉ còn đọng lại trong tâm trí người cao tuổi ở vùng quê đang thay da đổi thịt này.

Chỉ vào ngôi nhà đang xây dựng, bà Võ Thị Long (76 tuổi, xóm Lương Trung, xã Ích Hậu) vui mừng nói, bây giờ người dân đã vươn lên làm giàu ngay tại quê hương. “Gần chục năm trở lại đây, cuộc sống người dân xã Ích Hậu đổi thay hoàn toàn, có được như thế một phần nhờ vào việc xuất khẩu lao động. Cháu tôi cũng có 2 đứa ở nước ngoài, nó gửi tiền về xây nhà đấy” - bà Long cười nói.

Cách đó không xa, bà Vương Thị Lý (67 tuổi, trú tại thôn Thống Nhất, xã Ích Hậu) không giấu nổi niềm vui khi được đón Tết trong căn nhà 2 tầng khang trang. Đây là căn nhà được xây dựng từ tiền của 3 người con đang đi xuất khẩu lao động ở nước ngoài gửi về. “Năm 2011, nhờ chính sách của các cơ quan chức năng hỗ trợ cho con đầu của tôi đi học tiếng để xuất khẩu lao động ở Hàn Quốc, nay có điều kiện, nó đưa thêm 2 đứa em cùng đi. Thế hệ các cháu sau này học hành rồi đi làm, đi lao động ở nước ngoài mang lại thu nhập ổn định cho gia đình” - bà Lý chia sẻ.

Trao đổi cùng phóng viên, ông Bùi Trọng Đỉnh - Quyền Chủ tịch UBND xã Ích Hậu cho biết: Hệ thống thủy lợi, đê điều, đường, trường học được đầu tư xây dựng nên người dân xã Ích Hậu đã tập trung sản xuất nông nghiệp và mang lại hiệu quả cao.

Cũng theo ông Đỉnh, từ khi có đê ngăn mặn đã mang lại những vụ mùa đạt năng suất cao nên đã giúp bà con thoát khỏi cảnh đói kém, bắt đầu có của ăn, của để. Sau một thời gian nỗ lực phấn đấu xây dựng quê hương, năm 2015, xã Ích Hậu đã về đích nông thôn mới. “Hiện toàn xã có hơn 700 người đi lao động ở nước ngoài, chủ yếu ở Nhật Bản, Hàn Quốc và một số nước châu Âu. Thu nhập bình quân của lao động xuất khẩu gửi về người thân tại địa phương khoảng 20 triệu đồng/tháng” - ông Đỉnh thông tin.

Ngoài ra, hơn 40 doanh nghiệp, hợp tác xã, mô hình chăn nuôi mạnh dạn đầu tư xây dựng tại địa phương, giải quyết công ăn việc làm cho hàng trăm lao động quê nhà.

Rời Ích Hậu khi mặt trời dần buông sau những thửa ruộng mới gieo, lúa mọc lên xanh tốt, reo vui trước gió Xuân. Trên đường trở về, chúng tôi bắt gặp các loại xe ô tô nối đuôi nhau vào các cổng làng của xã Ích Hậu.

Ngôi làng nghèo khó ngày xưa, giờ đã sang trang mới.